بازگشت
نو روز را جشن بگیریم(1)
حمیدالله کشتمند حمیدالله کشتمند

دوستان محترم:

خوشحالم از اینکه چنین فرصتی میسر است تا دراین شرایط غربت و مهاجرت نیز، نوروز، این  کهنترین، پذیرفته شده ترین و مقبولترین جشن باستانی خویش را برگزار می نمائیم و سپاسگزارم از اینکه به من فرصت صحبت دراین باره، دراین محفل داده شده است.

من، نخست فرارسیدن نوروز و سال نو۱۳۸۶ خورشیدی را به شما صمیمانه شادباش میگویم و تندرستی، سلامتی و بهروزی برای تان آرزو می نمایم.

نوروز یکی از بزرگترین مشخصه های هویت فرهنگی ما است که بایستی به نسلهای بعدی به امانت انتقال گردد و ما آنرا بعنوان یکی از بزرگترین میراثهای فرهنگی و یکی از سنتهای پرافتخار پیشینان خویش گرامی بداریم. پاسداری از جشن نوروزی بحیث دستآورد بزرگ و گرانبهای فرهنگی گذشتگان ما، رسالت فرهنگی هرانسان میهن است. نسبت به نوروز باید نگرش تازه داشت و به آن غنای بیشتر بخشید.

نوروز جشن همیشه پایدار، جشن آغاز بهار، جشن کشت و کار، و بهار نشانه دگرگونیها و نوزاییهای طبیعت و جشن بیداری آن پس از خواب زمستانی است. نوروز بعنوان آغازگر روز نو، ماه نو، فصل نو و سال نو، نماد به فراموشی سپردن فرسودگیها و کهنه گیها و پذیرش دگرگونیهای تازه و نوآوریها و نشانه روز و روزگار نو است.

نوروز به مثابه یکی از انگیزه های رشد و گسترش مدنیت و فرهنگ درحوزه تمدنی خراسان بزرگ شمرده میشود که از سده های پیشین بجا مانده بود. درخراسان، نوروز جانی تازه گرفت و خراسانیان برای زنده نگهداشتن نوروز خیلیها کوشیدند و آیینهای نوروزی را درمیان مردم زنده نگهداشتند.

نوروز، اکنون جشنی است که ازشمال چین تا مناطق کرد نشین ترکیه و سوریه برگزار میگردد و نه تنها درمیان کشور های افغانستان، ایران و تاجیکستان، بلکه دربسیاری ازکشورهای آسیای میانه و درغرب، بین آذریها، کردها، ترکها و قفقازیها گرامی پنداشته میشود. در آذربایجان یا آذرآبادگان، عید نوروز وچهارشنبه سوری بیشتر ازجاهای دیگر اهمیت دارد. نوروز را درسمرقند باستان و بخارا و حومه آنها باشور و شوق جشن میگیرند و درپاکستان بگونه غیر رسمی بعنوان "جشن بهاران" ازسوی برخی از اقلیتهای ملی برگزار میشود. بطورکلی، نوروز درباورهای دیرین نیاکان تمام مردمانی ریشه دارد که درپهنه بزرگی از آسیای میانه و غرب آسیا زندگی دارند.

درایران، نوروز عید بزرگ ملی مردم شناخته میشود و با شکوه تمام، جشنها و آیینهای آن برپا میگردد. بعنوان طلیعه نوروز، آخرین چهارشنبه ماه قبل از نوروز به نام چهارشنبه سوری جشن گرفته میشود و درکوچه ها و خیابانها، خرمنهایی از آتش افروخته میشود و مردم درحالیکه میگویند " زردی من از تو و سرخی تو از من" از روی آن میپرند. خانه تکانی، گردگیری در و دیوارها، نوکردن اسباب خانه ها، پوشیدن لباسهای نو، آماده کردن هفت سین، شیرینیها و کلچه های نوروزی، سمنک و سبزیها و برپاکردن میله ها و آیینهای گوناگون درآستانه نوروز و روزهای بعد آن درمیان مردم فراگیر است و انجام آنها حتمی شمرده میشود. اینگونه مراسم با اندک تفاوتها درافغانستان نیز معمول است و دارای ریشه های کهن درفرهنگ ما است. درایران، عید نوروز برای دوازده روز جشن گرفته میشود و مرخصی است و روز بعد آن، بنام سیزده بدر، با میله های خاص غالباً دربرون ازمنزل برپا می شود.

درتاجیکستان و دردیگر کشورهای آسیای میانه، سنن نوروزی ازسوی فارسی زبانان ازیک نسل به نسل دیگر انتقال و حفظ گردیده است. در دوران شوروی جشنهای نوروزی رونق امروزی رانداشت، ولی مردم آنرا به گونه های مختلف برپا میکردند. حالا درتاجیکستان سعی بعمل میآید که سنن و فرهنگ گذشتگان خویش و ازجمله جشن نوروزی را دوباره با تمام رونق آن، احیا نمایند.

نوروز درافغانستان ازگذشته های دیرین باینسو بعنوان یک جشن بزرگ مردمی که سیمای ملی و اسلامی دارد، بگونه رسمی برگزار میشود. برغم اینکه در دورانهای معین، تلاشهای زیادی از سوی برخی از محافل حاکمه بعمل آمد تا از شهرت، وسعت، اهمیت و هویت نوروز کاسته شود، ولی مؤفق نشدند که این فرهنگ بزرگ مردم مارا که دراندیشه ها، باورها، آیینها و معتقدات مذهبی آنان ریشه های ژرف دارد، کمرنگ سازند.  بارها، تلاشهایی صورت گرفت تا جشن نوروز به نامهای دیگر ازجمله: روزدهقان، روز نهالشانی و غیره تغییر نام و تبدیل ماهیت بدهد، اما مردم آگاهانه مقاومت کردند و آنرا" نوروز" گفتند. همه میدانند که ازسوی طالبان برگزاری نوروز ممنوع اعلام گردید، ولی این فرهنگ بزرگ مردمی کماکان زنده و پابرجا باقی ماند.

درهرحال درافغانستان، نوروز با تمام شکوه آن جشن گرفته میشود و دربخشهای مختلف کشور بگونه های گوناگون برگزار میشود. درمزارشریف ده ها هزارتن از مردم محل و ولایات مختلف کشور بشمول سران و رهبران دولتی در مراسم برافراشتن پرچم (جنده، جهنده یا ژنده) در روضه مبارک شرکت میورزند و جنده با پارچه های نو آراسته میشود وتا چهل روز برافراشته باقی میماند و مردم آنرا زیارت میکنند. طی این چهل روز میله های گل سرخ (گل لاله) برپا است و  مسابقات بزکشی، کشتی گیری و بازیهای دیگر انجام میشود.

درهرات، نوروز حال و هوای دیگر دارد و مردم با آمادگیهای بیشتر به استقبال نوروز میروند که یکی از آنها برگزاری چهار شنبه سوری است. خانواده ها آتش روشن میکنند و کوزه پرآبی را از پشت بام به برون پرتاب می نمایند، یعنی به اینگونه روشنی درخانه میآورند و کدورت زمستان را با آب میشویند.

درکابل، نوروز در دامنه های کوه های آسمایی یا کارته سخی درجوار مزار سخی برگزار میشود.  درمندوی کابل نیز به دعای فراوانی نعمات خداوندی، درزیارت خواجه صفا، شاه شهید، تپه مرنجان، استالف، کاریز میر و درگٌل تپه چاریکار، نوروز با مراسم خاصی با تجمع گروه های زیادی از مردم جشن گرفته میشود. همچنان دربخشها و مناطق دیگر افغانستان مانند ننگرهار و قندهار، نوروز با خصوصیات و عنعنات ملی و مردمی درمی آمیزد و جشن گرفته میشود.

برطبق مراسم نوروزی، خانواده ها سعی مینمایند که درآستانه نوروز، خانه تکانی نمایند و از درو دیوار منازل شان گرد گیری کنند و مطابق به امکانات مادی خویش لباس نو بپوشند یا لااقل لباسهای شسته و پاک به تن نمایند، هفت میوه و سمنک و سبزی آماده بسازند، شب نوروز سبزی چلو بپزند و سبزی را با آمد بهار به فال نیک بگیرند.

بدینگونه، نوروز که جشن باشکوه مردمی ما است از هزاران سال باینسو، زنده و پایدار باقی مانده است و بعنوان یکی از سنن و میراثهای بزرگ فرهنگی ما پیوسته ماندگار خواهد ماند. ولی اکنون ما که دربرون ازکشور بسر میبریم و امکانات آن وجود دارد که زبان و فرهنگ ما درتحت تأثیر فرهنگهای بیگانه مستحیل گردد، باید به حراست از آنها و از نماد برجسته آنها که نوروز و آیینهای آن است برخیزیم و نسلهای بعدی خویش را با آنها آشنا و دمساز بسازیم.

دوستان محترم:

نوروز تان مبارک!

نوروز تان پیروز!

هر روز تان نوروز!

 

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

(1) این متن در محفل فرهنگی ای قرائت گردید که از جانب انجمن افغانان لندن ( انجمن منطقه Harrow) بمناسبت حلول سال نو خورشیدی، شام روز سه شنبه بیستم ماه مارچ 2007، تدویر یافته بود.

 


March 21st, 2007


  برداشت و بازنویسی درونمایه این تارنما در جاهای دیگر آزاد است. خواهشمندم، خاستگاه را یادآوری نمایید.
 
بازگشت
بیانات، پیامها و گزارشها